Aja Sofija je dokaz brojnih promena koje su se dešavale na teritoriji današnjeg Istanbula. Prvo je bila simbol moći Vizantijskog carstva, a zatim i Osmanskog. Danas predstavlja simbol mira, religijske tolerancije, različitosti i multikulturalnosti. Vekovima jedna od najlepših verskih građevina na svetu, svedok je burne istorije koja se događala na teritoriji današnje Turske.
Od Vizantijskog, preko Osmanskog carstva pa sve do Republike Turske, pretrpela je brojne promene u svojoj nameni i izgledu.Od podizanja pa sve do 1054. godine bila je najveća hrišćanska crkva, kada se hrišćanski svet podelio i Aja Sofija je postala grčka pravoslavna crkva. Usled ratova na tom području, crkva je pretvorena u katoličku, a posle pada Rimskog carstva opet je vraćena u pravoslavnu. Bila je hriščanska crkva sve dok Osmansko carstvo nije došlo na vlast. Nakon osvajanja Istanbula, Aja Sofija je dobila naziv “Velika džamija” i postala najveća džamija Osmanskog carstva.. Nakon toga, hrišćanske freske i mozaici su prekriveni, a dodati su simboli islamske kulture i dograđeni minareti. U islamskoj kulturi, ona je imala bitnu ulogu i bila jedna od najvažnijih građevina. Skoro 5 vekova bila je centar islamskog sveta, sve dok je osnivač moderne Turske i njen prvi predsednik Mustafa Kemal Ataturk 1934. godine nije pretvorio u muzej.
„Aja Sofija danas se ponovo koristi kao džamija, zahvaljujući turskom predsedniku Redzepu Taipu Erdoanu. Ovo je veoma bitna gradjevina za obe strane, za muslimane, ali i za hrisćane.
Osvajanje Konstantinopolja bio je vekovni san muslimanskih vladara, a u islamskoj tradiciji postoji čak i predaja po kojoj je poslanik Muhammed nagovestio ovaj događaj.„Sigurno će biti osvojen Konstantinopolj, blago li se zapovjedniku njenom i blago li se vojsci toj“, kaže se u izreci koja se pripisuje poslaniku islama, a ona je osmanskom sultanu Mehmedu II dala nadimak El-Fatih što znači Osvajač, te mu u kasnijoj osmanskoj tradiciji priskrbila posebno poštovanje i slavu.Osvojenjem njenog glavnog grada nekadašnja svetska imperija Vizantija prestala je postojati, a osmanski sultan i vojskovođa Mehmed II sebi će prisvojiti i osvojenu titulu vizantskog cara. Osvojenjem Konstantinopolja Osmanska carevina je dobila svoj konačni glavni grad Istanbul koji će to ostati do samog pada carstva 1922. godine. Aja Sofijom je sultan Mehmed II pretvorio u glavnu veliku džamiju svoje nove prestonice Istanbula, a njegovi naslednici su po njenom uzoru sagradili mnoge veličanstvene džamije, kako u Istanbulu tako i širom carstva. Štaviše, bizantijski stil potkupolnih džamija osmanska arhitektura je unapredila i dovela do vrhunaca arhitekture i umetnosti.“ Rekla je za portal A1 turistička vodič Cener Belat.
Bilo bi za očekivati da će sultan poželeti da zbriše sve hrišćanske tragove u najvećoj džamiji. Ipak, istorija nam govori suprotno, svedočeći o moralnoj i duhovnoj veličini sultana Mehmeda II index backlinks. Umesto da uništi brojne freske i mozaike na zidovima Aja Sofije, Mehmed II je naredio da se prekriju gipsom, a da se preko njih stavi islamski dizajn i kaligrafija. Zahvaljujući sultanu Mehmedu, hrišćanske relikvije su kasnije otkrivene u odličnom stanju, a zatim su i restaurirane od strane švajcarskih i italijanskih arhitekata. Pred veličinom Aja Sofije mnogi ostaju zatečeni, jer ništa ne može da vas pripremi na velelepnost ove građevine, čak ni kada znate njene impresivne dimenzije. Visoka je 55 metara, dugačka 82, a široka 73 metra.
Emir Ličina
